Post Tagged ‘erfgoed’

© Jean-Pierre Vandepitte

Ieper – De resten van de middeleeuwse burchtmuur in Ieper, recent blootgelegd tijdens archeologisch onderzoek, zijn opnieuw onder de grond verdwenen. Daarmee maakt de site plaats voor de bouw van een nieuwe Carrefour. Archeologen en Ieperlingen reageren met gemengde gevoelens.

Wie nog een glimp hoopte op te vangen van de middeleeuwse burchtmuur in Ieper, komt te laat. De archeologische resten zijn opnieuw toegedekt. Daarmee kan de langverwachte bouw van een nieuwe Carrefour op de site van start gaan.

De muur, die toebehoorde aan de historische burcht van Ieper waar tot circa 1130 de graven van Vlaanderen verbleven, werd vorig jaar ontdekt bij opgravingen op het terrein van de toekomstige supermarkt. Het betrof een uitzonderlijke vondst, die bij archeologen en erfgoedliefhebbers meteen hoge verwachtingen opwekte.

Na overleg tussen verschillende betrokken partijen – waaronder de stad Ieper, erfgoedvereniging CO7, eigenaar Jean-Marie Cardinael uit Brugge en het Agentschap Onroerend Erfgoed – werd echter beslist om de muur niet bovengronds te bewaren. De reden? De kosten voor integratie in het bouwproject zouden oplopen tot maar liefst tien miljoen euro.

Muur blijft wel intact onder de grond
In lokale kranten bevestigde Jan Decorte, archeoloog bij CO7 en nauw betrokken bij het project, dat de muur vóór het opnieuw begraven nog zorgvuldig werd behandeld. Volgens hem werd die bestreken met kalkmateriaal, vervolgens afgedekt met zand, plastic en een grindbed om het water goed te laten wegvloeien. Die werkwijze werd aangeraden door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium.

De opgravingssite is intussen volledig aangevuld. Decorte gaf aan te vermoeden dat de grondwerken voor de bouw nu snel zullen starten. Zelf was hij een uitgesproken voorstander van publieke toegankelijkheid van de muur, maar erkende dat er niets meer aan te doen viel. Wel stelde hij nog voor om foto’s van de muur een plaats te geven in de nieuwe Carrefour, en er wordt volgens hem ook bekeken hoe op de plek een infobord kan komen.

Daarnaast gaf hij aan dat er gesprekken moeten worden opgestart met de eigenaar over de talrijke mooie vondsten die bij de opgravingen zijn gedaan – waaronder veel middeleeuwse insignes – in de hoop dat die een plaats krijgen in het Yper Museum. Hij wees erop dat er verder moet worden nagedacht over hoe deze vondst publiek ontsloten kan worden en wie daarin mee partner wil zijn. Volgens hem kan dat gaan van de Ieperse musea tot Vlaanderen of de provincie. Ook vond hij dat een visueel element in de Carrefour, zoals foto’s van de vondsten, waardevol zou zijn. Al die gesprekken moesten echter nog beginnen.

Begraving is een “afweging in het algemeen belang”
Burgemeester Katrien Desomer (Team Ieper) gaf aan de beslissing tot begraving mee te hebben verdedigd. Volgens haar wordt de burchtmuur op deze manier gewaarborgd voor de toekomst door hem in de Ieperse klei te bewaren, zodat hij intact blijft voor de komende generaties. Ze liet weten dat ze er vele weken in had meegeleefd. Als Ieperling vond ze het spijtig en gaf ze aan er zelfs emotioneel van te worden. Maar als burgemeester, en in het licht van het algemeen belang, kon ze zich verzoenen met de beslissing.

Volgens haar had het geen zin om andere projecten uit te stellen om de financiering van de burchtmuur mogelijk te maken. Ze wees erop dat de uitdagingen in de stad groot zijn, ook op vlak van erfgoed en toerisme. Daarbij verwees ze naar onder meer de vernieuwing van het In Flanders Fields Museum en de instandhouding van het zichtbaar erfgoed zoals kerkgebouwen.

Heemkring brengt burchtverhaal in detail
Wie dieper wil graven in het verhaal van de Ieperse burcht, kan binnenkort terecht bij heemkring Iepers Kwartier. Daar verschijnt binnen enkele weken een uitgebreid artikel van Frederik Vandenbroucke. De bijdrage telt achttien pagina’s, is rijkelijk geïllustreerd en behandelt onder meer de vroege geschiedenis van Ieper, de kroniekschrijvers die over de burcht schreven, het archeologisch vooronderzoek en de eigenlijke opgraving. Ook wordt ingegaan op de merkwaardige vondsten van metaaldetectoristen, de gebruikte dateringsmethodes en de beslissing tot bescherming in situ.

Het nummer kost 8 euro voor niet-abonnees en is te verkrijgen via fred.vandenbroucke@telenet.be of dagbladhandel Depuydt.

Hoewel de muur voorlopig weer onder de Ieperse bodem verdwijnt, leeft het verhaal voort – in publicaties, foto’s en hopelijk binnenkort in het museum.

© Jean-Pierre Vandepitte
© Jean-Pierre Vandepitte
Lees ook:
Burcht van Ieper wordt opnieuw begraven: supermarkt en appartementen kunnen gebouwd worden – 09/05/2025
Archeologen ontdekken resten van middeleeuws grafelijk domein op de terreinen van de Carrefour – 31/03/2025
Binnenkort afbraak van het pand met Carrefour Market op de Leet; daarna komt nieuwbouw – 18/08/2024
Bronnen:
DPG Media Privacy Gate. (26 juni 2025). https://www.hln.be/ieper/middeleeuwse-burchtmuur-in-ieper-zit-weer-onder-de-grond-hopelijk-krijgt-de-vondst-toch-een-plekje-in-de-carrefour~a5a63438/?cb=618b1410-6967-4342-a1a2-9edcdd3cebf3&auth_rd=1

Pattyn, T. (26 juni 2025). Burcht van Ieper is begraven, bouw supermarkt kan beginnen: “Het zou goed zijn als er iets visueel komt in de Carrefour.” Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/regio/west-vlaanderen/burcht-van-ieper-is-begraven-bouw-supermarkt-kan-beginnen-het-zou-goed-zijn-als-er-iets-visueel-komt-in-de-carrefour/74177286.html

De archeologische vondst – © Geert Dewaele

Ieper/Dikkebus – In Dikkebus opent op 20 juni het nieuwe ontmoetingscentrum ‘Thicabusca’. De feestelijke inhuldiging valt samen met het lokale kermisweekend en markeert de start van een nieuw hoofdstuk voor de deelgemeente. De stad Ieper benadrukt het belang van verbondenheid, erfgoed en participatie met dit vernieuwde dorpshart.

In de Ieperse deelgemeente Dikkebus maakt het oude ontmoetingscentrum plaats voor een moderne en warme ontmoetingsplek: OC Thicabusca. De officiële opening vindt plaats op 20 juni en vormt meteen het startschot van het kermisweekend in het dorp. Tijdens de plechtigheid wordt de nieuwe naamplaat onthuld, gekozen door inwoners uit vijf voorstellen. De uiteindelijke keuze, ‘Thicabusca’, verwijst naar de oudste vermelding van het dorp in 1089 en betekent ‘dicht struikgewas’.

De stad wil met het vernieuwde OC opnieuw een centrale plek bieden waar mensen elkaar ontmoeten en verenigingen kunnen groeien. Dikkebus krijgt hiermee opnieuw een volwaardige plek waar verbondenheid centraal staat.  De opening wordt muzikaal omlijst door de Koninklijke Harmonie De Vijverzonen, gevolgd door een receptie aangeboden door de stad.

Ook het lokale erfgoed krijgt een prominente plaats. In samenwerking met de stad wordt op dezelfde dag een reizende erfgoedhalte gelanceerd, die de geschiedenis van Dikkebus en de regio in de kijker zet.

Voor het dagelijkse beheer van het centrum zoekt Stad Ieper nog een enthousiaste zaalverantwoordelijke. Deze persoon zal de agenda beheren, activiteiten coördineren en een aanspreekpunt vormen voor gebruikers. De stad benadrukt het belang van een betrokken figuur met “een hart voor het dorp, die het OC mee tot een warme plek voor iedereen maakt.”

De plechtige opening start om 18.30 uur en is gratis toegankelijk voor alle inwoners. Inschrijven is wel vereist vóór 16 juni via inschrijvingen@ieper.be om organisatorische redenen.

De bouw van het ontmoetingscentrum kende eerder vertraging door onverwachte prijsstijgingen, waardoor het dossier herbekeken moest worden. Nu staat alles klaar om van start te gaan.

Adres zaal:
O.C. Dikkebus – Dikkebus­seweg 480, 8900 Ieper

© Geert Dewaele
Bronnen:
DPG Media Privacy Gate. (29 mei 2025). https://www.hln.be/ieper/nieuw-oc-thicabusca-opent-op-20-juni-in-dikkebus-een-plek-waar-verbondenheid-centraal-staat~a288e134/

Ieper – De middeleeuwse burchtmuur die aan het Vandenpeereboomplein werd opgegraven, verdwijnt binnenkort weer onder de grond. De Vlaamse overheid, de stad Ieper en de eigenaar van het perceel hebben gekozen voor het oorspronkelijke bouwproject: een Carrefour-supermarkt met appartementen. “De droom om de site permanent open te stellen voor het publiek is te duur”, zegt Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Ben Weyts (N-VA).

De archeologische vondst veroorzaakte eind maart een golf van enthousiasme bij historici en Ieperlingen. Tijdens graafwerken op de bouwwerf aan de Leet doken restanten op van een motteburcht uit de twaalfde eeuw – een belangrijke verblijfplaats van de graven van Vlaanderen. Het werd zelfs het “Gravensteen van Ieper” genoemd.

De ontdekking leidde tot hoop op een publieke ontsluiting van het unieke erfgoed. Een petitie verzamelde duizenden handtekeningen om de site te bewaren. Maar na maanden van overleg en financiële doorrekeningen beslist de Vlaamse overheid nu toch anders.

Te duur voor Vlaanderen
“De kostprijs voor een permanente ontsluiting loopt op tot 10 miljoen euro, en dan gaat het nog maar om de eerste investering”, verklaarde minister Weyts vrijdag ter plaatse. “Daarbovenop zouden er jaarlijks miljoenen euro’s nodig zijn voor behoud, ontsluiting en exploitatie. Dat kan ik niet verantwoorden tegenover de Vlaamse belastingbetaler.”

Een alternatief waarbij bezoekers via een kelder toegang zouden krijgen tot de burcht, bleek technisch moeilijk en financieel even zwaar. “Zelfs dat scenario zou de muur deels beschadigen. Daarom kiezen we ervoor om het erfgoed te bewaren, maar niet zichtbaar te maken”, aldus Weyts.

De burchtmuur zal begraven worden onder de Ieperse klei, wat als een veilige conserveringsmethode geldt. Het geplande bouwproject – een supermarkt met bovengelegen appartementen – gaat door, al wordt er bij de fundering rekening gehouden met het onderliggende erfgoed. Dat zorgt voor extra kosten, maar blijft volgens Weyts “haalbaar en verdedigbaar”. Concreet betekent dit dat de funderingsplannen zullen worden aangepast, de Vlaamse overheid zorgt voor de middelen om de motte digitaal te ontsluiten.

Bouwheer Jean-Marie Cardinael (72) uit Brugge reageert opgelucht. “We hebben van bij het begin constructief meegewerkt aan het archeologisch onderzoek”, zegt hij. “Ik ben blij dat er een oplossing is die zowel het erfgoed beschermt als het project toelaat. Zo kunnen we bijdragen aan de toekomst van Ieper, met respect voor het verleden.”

Ook burgemeester Katrien Desomer (Team Ieper) spreekt van een moeilijke maar noodzakelijke keuze. “We hebben alle opties onderzocht: van een glazen vloer tot volledige verwerving van het terrein. Maar we botsen op de financiële realiteit. Meer dan tien miljoen euro, en dat is nog zonder exploitatiekost. Dat is niet verantwoord.”

Virtuele ontsluiting en toekomstplannen
Hoewel de burcht fysiek verdwijnt onder de grond, zal ze digitaal blijven bestaan. Er zijn opmetingen, foto’s en 3D-beelden gemaakt. Via QR-codes zullen bezoekers de historische site virtueel kunnen bewonderen.

De stad stelt intussen een voorkooprecht in op aanpalende percelen. “Zo houden we in de toekomst de deur open voor verder archeologisch onderzoek naar de burcht en andere mogelijke vondsten”, zegt Desomer. “Ik leefde wekenlang mee met dit dossier. Als Ieperling doet dit pijn, maar als burgemeester moet ik de bredere belangen afwegen. Het uitstellen van andere geplande stadsprojecten was geen optie. Op heel wat domeinen maar niet in het minst op vlak van erfgoed en toerisme zijn de uitdagingen groot de komende jaren met o.a. de investering in een nieuw IFFM 3.0, de viering van 100 jaar Menenpoort en Last Post en het in stand houden van ons bovengronds, zichtbaar erfgoed.”

De opgravingen trokken de voorbije weken duizenden bezoekers. Met het opnieuw begraven van de burcht komt daar binnenkort een einde aan – al leeft het verleden voort onder de stad én in het collectieve geheugen van haar inwoners.

Teleurstelling bij oppositie
Een stuk Ieperse geschiedenis lijkt voorgoed verloren te gaan. De plannen om een middeleeuwse burchtsite te beschermen, lijken definitief van tafel. De teleurstelling bij de oppositiepartijen Groen en Vooruit is groot.

Lieven Stubbe (Groen), mede-initiatiefnemer van een petitie om het historische terrein te redden, reageert ontgoocheld:
“De som om dat terrein op te kopen zal inderdaad wel hoog liggen, maar we hadden er op gerekend dat Onroerend Erfgoed zou samenwerken met de stad en andere instanties, zoals het provinciaal toerismebedrijf Westtoer, om de nodige centen te verzamelen. Blijkbaar is dat niet gebeurd. En dat vinden we bijzonder jammer. Een uniek stuk geschiedenis gaat nu, wellicht, voor altijd de grond in.”

Ook Vooruit, in Ieper in de oppositie, spaart de kritiek niet.
“Dit hele project werd bekeken door een boekhoudersbrilletje en mist de bevlogenheid van vooruitziende bestuurders die verder kijken dan de volgende verkiezingsdatum. Hier wordt een unieke kans om Ieper te promoten vakkundig de nek omgewrongen. Dit is een droevige dag voor zovele fiere Ieperlingen..”

© Geert Dewaele
© Geert Dewaele
Bronnen:
Pattyn, T., & Pattyn, T. (9 mei 2025). Burcht van Ieper wordt dan toch begraven, en erbovenop komt een supermarkt: “De droom is te duur.” Het Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20250509_94790152

DPG Media Privacy Gate. (9 mei 2025). https://www.hln.be/ieper/resten-middeleeuwse-burchtmuur-verdwijnen-onder-de-grond-publieke-toegang-zou-minstens-10-miljoen-euro-kosten~a5903432/

Nws, V. (9 mei 2025). Resten van bijzondere Middeleeuwse burcht in Ieper worden weer begraven: “Zichtbaar bewaren bleek onbetaalbaar” | VRT NWS: nieuws. VRTNWS. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/05/09/resten-van-bijzondere-burcht-in-ieper-worden-weer-begraven-zic/
Lees ook:
Archeologen ontdekken resten van middeleeuws grafelijk domein op de terreinen van de Carrefour – 31/03/2025
Binnenkort afbraak van het pand met Carrefour Market op de Leet; daarna komt nieuwbouw – 18/08/2024
Absolute aanraders:
Ivanvanherpe_Nwlitv. (n.d.). De Grote Kroniek van Ieper – De dag-aan-dag geschiedenis van een stad. Copyright De Grote Kroniek Van Ieper – All Rights Reserved. https://ieperkroniek.com/

Homepage. HEEMKRING IEPERS KWARTIER. https://iepers-kwartier.be/
De lidmaatschapsbijdrage voor het jaar 2025 bedraagt € 20 voor gewone leden en € 25 voor steunende leden.
Dit bedrag kan gestort worden op het rekeningnummer BE30 0682 4915 2611 (BIC: GKCCBEBB) van Heemkring Iepers Kwartier, Huysstraat 12, 8902 Zillebeke.

,

Ieper – De laatste watertoren van Ieper werd in maart 2022 nog door de Watergroep verkocht aan een familiebedrijf uit Deerlijk voor 130.000 euro. De kopers hadden ambitieuze plannen om exclusieve lofts in de toren te bouwen en te verkopen, maar sindsdien werden nauwelijks werken uitgevoerd. Ondertussen zijn de plannen gewijzigd, en staat de toren opnieuw te koop. De vraagprijs is gestegen en zou nu tussen de 250.000 en 300.000 euro liggen. Er zou al interesse zijn.

De betonnen constructie die nog in goede staat verkeerd, werd gebouwd in 1921 en heeft op een hoogte van 34 meter een cilindrisch waterreservoir van 500 kubieke meter. De toren, versierd met twee Ieperse wapenschilden, wordt al jaren niet meer gebruikt, maar voorzag in de vorige eeuw de stad van drinkwater vanuit Dikkebusvijver. De toren heeft met zijn hoge toren een prachtig zicht, te bereiken na een uitdagende klim langs een stelling met ladders.

Het gebouw dat sinds 2009 staat aangeduid als bouwkundig erfgoed, is zonevreemd waardoor permanent wonen niet kan. Er werd wel een omgevingsvergunning (loopt nog tot eind juni) afgeleverd om de toren te verbouwen tot vakantiewoning met drie delen, maar de watertoren moet als een geheel worden verkocht. Die werken zullen dus nog moeten worden opgestart door de nieuwe eigenaar.

Een andere gelijkaardige watertoren langs de Meenseweg, die dateerte van 1927, werd gesloopt in 2015 omwille van betonrot.

2015-06-15 16.06.33
De afbraak van de watertoren langs de Meenseweg in 2015 © Geert Dewaele
Bronnen:
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20250306_94453835

Nws, V. (3 maart 2025). Laatste watertoren van Ieper staat opnieuw te koop, als te verbouwen vakantiewoning: “Dit is vrij uniek in ons land.” vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/03/06/laatste-watertoren-van-ieper-staat-opnieuw-te-koop-als-te-verbo/
Lees ook:
Watertoren Meenseweg Ieper wordt maandag afgebroken – 11/06/2015

Ieper – Het voormalig openluchtzwembad van Ieper werd geopend in 1885. Vele Ieperlingen leerden er zwemmen, en het was jarenlang een geliefde plek voor zomerse ontspanning met het kleine snoepkraampje en de betonnen zitbanken. Na vele jaren krijgt het nu eindelijk een nieuwe bestemming: na een periode van leegstand en verval heeft de stad Ieper besloten om deze historische site nieuw leven in te blazen met ambitieuze herinrichtingsplannen.

Twee participatiemomenten
Er was ruimte voor gemeenschapsbetrokkenheid in het project. De stad Ieper heeft samen met lokale bewoners en verenigingen nagedacht over de invulling van de site, met twee participatiemomenten. In september 2023 kreeg iedereen de kans om aanwezig te zijn bij het eerste moment, toen twee ontwerpvarianten werden getoond en toegelicht. De aanwezigen gaven aan welke zaken goed waren in beide voorstellen en welke aanpassingen nodig waren. In juni 2024 kregen de inwoners van Ieper opnieuw de kans om actief deel te nemen aan het tweede participatiemoment, waar het definitieve ontwerp werd gepresenteerd dat getekend werd door ontwerpbureau OMGEVING.

Naast input van de inwoners nam het bureau ook informatie mee die het verkreeg na een archeologisch vooronderzoek eind 2023 over de ondergrondse delen van de Vauban-vestingmuur. Ook de randvoorwaarden vanuit de Vlaamse Milieumaatschappij (waterbeheerder) en het Agentschap Onroerend Erfgoed werden scherp gesteld. Na dit tweede participatiemoment kregen bewoners en adviesraden nog de tijd tot 15 juli 2024 om opmerkingen over het ontwerp door te geven.

Ontwerp
De nieuwe plannen voorzien in een transformatie van het oude zwembadterrein tot een groene, openbare ruimte die toegankelijk is voor iedereen. In plaats van zwemwater zal het gebied plaatsmaken voor een park met waterpartijen, wandelpaden en zitplekken waar bezoekers kunnen ontspannen.

Duurzaamheid staat centraal in de herinrichting. Het nieuwe park zal gebruikmaken van inheemse beplanting en duurzame materialen, en het ontwerp is gericht op het bevorderen van biodiversiteit. Er is ook aandacht voor waterbeheer en waterafvoer, met het hergebruik van regenwater in de waterpartijen en het creëren van natuurlijke infiltratiezones. Dankzij een nieuwe open waterverbinding tussen de Kasteelgracht en de Wieltjesgracht zal de stad voor altijd beschermd zijn tegen dreigende wateroverlast.

Toekomstvisie
De herinrichting van het voormalig openluchtzwembad van Ieper markeert een belangrijke stap in de herontwikkeling van de stad als een plaats waar erfgoed, natuur en gemeenschap samenkomen. Er worden plannen gemaakt voor regelmatig terugkerende evenementen, zoals openluchtconcerten, markten en sportactiviteiten. De opening van het nieuwe park, gepland voor 2025, belooft een nieuwe impuls te geven aan het stadsleven en een groene oase te bieden voor zowel inwoners als bezoekers.

Lees ook:
Ieperse binnenstad in 2017 net ontsnapt aan overstroming – 21/12/2023
Historische vestingmuren opgegraven aan het vroegere openluchtzwembad in Ieper – 16/12/2023
© Stad Ieper
Bron:
Denk mee over de herinrichting van het voormalig openluchtzwembad. (n.d.). Stad Ieper. https://www.ieper.be/herinrichting-openluchtzwembad-2
© Jean-Pierre Vandepitte
© Jean-Pierre Vandepitte
Opgraving vestingmuren eind 2023 – © Geert Dewaele