Post Tagged ‘Stadsontwikkeling’

,

Ieper – De voormalige legerkazerne in Ieper staat opnieuw centraal in het debat over haar toekomst. Na een zware brand in het Fedasil-opvangcentrum bevestigt Defensie dat het de site opnieuw in gebruik wil nemen. Dat nieuws doorkruist de stadsplannen voor de strategische spie, maar opent tegelijk vragen over de verdere ontwikkeling van het terrein.

Defensie sluit, verdwijnt… en keert nu mogelijk terug
Op 24 december 2023 sloot Defensie de deuren van de legerkazerne Kwartier Eerste Wachtmeester A. Lemahieu in Ieper. De logistieke eenheid Competentiecentrum Steunmateriaal en Producten (CCMP), jarenlang verantwoordelijk voor kledij en materieellogistiek, verdween uit de stad nadat haar taken in Peutie werden ondergebracht of uitbesteed. Jaren van besparingen maakten een normale werking in Ieper onmogelijk.

Nieuwe bestemmingen: museum en opvangcentrum
Een deel van de infrastructuur langs de andere zijde van de Kemmelseweg wordt sinds kort ingenomen door het War Heritage Institute. Het plant er tegen 2030 een museum rond de Koude Oorlog, met onder meer historische militaire voertuigen.

Daarnaast kreeg Fedasil op het terrein ruimte voor een asielcentrum, beheerd door het Rode Kruis. De eerste bewoners kwamen er eind januari 2024 aan. De opvang was gepland voor twee jaar, maar of die einddatum, begin 2026, haalbaar blijft, is intussen onduidelijk.

Brand veroorzaakt volledige verwoesting van opvanggebouw
Donderdag 4 december brak er kort na 9 uur een zware brand uit in een van de gebouwen waar tachtig bewoners verbleven. Vier bewoners en zeven begeleiders werden preventief naar het ziekenhuis gebracht wegens rookinhalatie. Het gebouw brandde volledig uit; er werd geen asbestverspreiding vastgesteld.

Volgens de aangestelde branddeskundige was het al snel duidelijk dat er geen aanwijzingen waren voor kwaad opzet. Het parket van West-Vlaanderen stelde een onderzoekt in naar de oorzaak. Schepen van Welzijn Eva Ryde (Team Ieper) maakte zaterdagavond 6 december via een van haar sociale mediakanalen bekend dat de brand veroorzaakt werd door een kortsluiting in een van de slaapkamers.

Burgemeester Katrien Desomer benadrukte dat de bewoners vrijwel alles verloren. Ze verklaarde dat “het weinige dat zij nog hadden, ook vernield is, waardoor zelfs de laatste tastbare herinneringen aan hun vroegere thuis verdwenen zijn”. Het Rode Kruis vond inmiddels opvang voor alle tachtig bewoners, verspreid over Mesen en andere naburige gemeenten.

Stadsplannen in onzekerheid
Na het vertrek van Defensie wilde de stad de kazerne integreren in de zogeheten strategische spie, een nieuw stadsdeel tussen Oudstrijderslaan, spoorlijn, kanaal Ieper-Komen en Rijselseweg. De plek moest ruimte bieden aan woningen, KMO’s en groen.

Maar omdat Defensie de gebouwen niet wil verkopen, moet dat plan nu worden bijgestuurd. Desomer stelde eerder dat “het jammer zou zijn als Defensie haar gebouwen niet verkoopt, om er vervolgens zelf niets mee te doen”, maar voegde eraan toe dat terugkerende militairen welkom zijn.

Defensie kiest opnieuw voor groei
Volgens woordvoerder Jan Van Camp werkt Defensie aan een toekomstplan voor Ieper. Hij liet weten dat “het de bedoeling is de site opnieuw in gebruik te nemen” en dat de organisatie “na een jarenlang krimpscenario terugkeert naar groei”. Het beleid bestaat erin om cruciale militaire domeinen te behouden en niet meer te verkopen. Defensie suggereert dat er mogelijk opnieuw een logistieke eenheid wordt ondergebracht, al is niets officieel bevestigd. Volgens geruchten zouden er mogelijks 500 à 600 militairen geplaatst worden. De federale regering moet het uiteindelijke plan nog goedkeuren.

Desomer reageerde dat de aangekondigde terugkeer “nieuws is voor het stadsbestuur”, al was het volgens haar niet geheel onverwacht. De stad zal haar berekeningen voor de strategische spie opnieuw moeten maken, maar blijft inzetten op de ontwikkeling van de gronden aan de overzijde van het spoor, die wel eigendom zijn van de stad.

Concessie loopt af
De concessie van het opvangcentrum loopt eind deze maand af. Volgens schepen Eva Ryde zal de afbouw nog een half jaar duren. Daarna kunnen de gebouwen opnieuw ter beschikking komen van Defensie.

💬 Reageer hieronder

Hoe zie jij de toekomst van de voormalige kazerne in Ieper: opnieuw militair gebruik, of toch een burgerlijke invulling?

Bron:
Pattyn, T. (4 december 2025). Asielcentrum wordt opnieuw legerkazerne in plaats van nieuw stadsdeel: “Maar Defensie is zeker weer welkom.” Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/regio/west-vlaanderen/westhoek/ieper/asielcentrum-wordt-opnieuw-legerkazerne-in-plaats-van-nieuw-stadsdeel-maar-defensie-is-zeker-weer-welkom/110163382.html
Lees ook bij Bouwend Ieper:
Fedasiel wil asielcentrum kazerne Ieper 1 jaar langer openhouden dan afgesproken maar stad zegt nee – 30/04/2024
Nieuw groengebied Drie Koningen opent voor het publiek op 17 maart – 12/03/2024
Eerste 40 asielzoekers komen op 29 januari aan in opvangcentrum oude kazerne Ieper – 28/01/2024
Kazerne van Ieper sluit na meer dan 70 jaar definitief de deuren. – 27/12/2023

Ieper – Aan de Rijselsepoort in Ieper wordt de laatste hand gelegd aan de nieuwe Lidl-winkel. De bouw is afgerond, binnenin wordt volop ingericht. De oude vestiging werd gesloopt en maakte plaats voor een grotere, energiezuinigere supermarkt die meer comfort moet bieden aan klanten én personeel. De werken startten in maart 2025. De heropening staat gepland op 10 december 2025.

Volledige afbraak en heropbouw
De Lidl-vestiging aan de Rijselsepoort in Ieper werd volledig afgebroken en vervangen door een ruimere nieuwbouw. De oude winkel maakte plaats voor een gebouw met een groter verkoopoppervlak, een modernere inrichting en een energiezuinigere installatie. Lidl benadrukt dat de vestiging in Ieper een van de eerste is die het nieuwe architecturale ontwerp van de keten krijgt.

Volgens de winkelketen gaat het om een commerciële beslissing “om het comfort van klanten en medewerkers te vergroten”. De bedoeling is vooral meer winkelgemak en een volledig assortiment aanbieden.

Uitbreiding naar de voormalige Tom&Co-site
De nieuwe winkel beslaat niet alleen het oorspronkelijke perceel, maar ook het terrein waar vroeger Tom&Co gevestigd was. Daardoor komt de totale oppervlakte op 2.616 m², waarvan 1.468 m² toegankelijk is voor het publiek.

Herinrichting van parking en logistiek
Ook de omgeving van de winkel werd aangepakt. De parking is volledig heraangelegd en biedt nu plaats aan 111 wagens voor klanten en 8 voor personeelsleden. Aan de inkom staat een luifel met ruimte voor fietsen. Achteraan het gebouw is een aparte loskade voorzien. Vrachtwagens kunnen de winkel bevoorraden zonder de doorgang van voetgangers en fietsers te hinderen.

Groene bufferzones en vernieuwd ontwerp
Langs beide perceelgrenzen zijn groene bufferzones aangelegd. De verharding bestaat uit asfalt. De gevels worden afgewerkt in witte en grafietgrijze crepi, gecombineerd met houten accenten.

© Geert Dewaele

Cijfers uit een breder retailkader
Een artikel van vandaag in Het Nieuwsblad bevat enkele cijfers die de bredere context schetsen. Lidl opende zijn eerste Belgische winkel in 1995 in Anderlecht. Vandaag telt de keten 305 winkels in België, met een gemiddelde verkoopoppervlakte van 1.091 m². De meeste filialen liggen op drukke locaties. Rond een gemiddelde Lidl wonen binnen zes minuten rijden net geen 17.000 mensen.

In totaal telt Lidl in België zo’n 10.500 medewerkers, wat neerkomt op gemiddeld 34 werknemers per winkel. In het basisassortiment zitten gemiddeld 2.500 producten. De verhouding tussen huismerken en nationale merken bedraagt 90% huismerken tegenover 10% nationale merken.

Financieel zit de keten in een intensieve investeringsperiode. In het boekjaar dat eind maart werd afgesloten, steeg de omzet met 3% tot 3,24 miljard euro, zo berichtte onlangs De Standaard. Toch draaide Lidl in België de voorbije twee jaar verlies. In het meest recente boekjaar bedroeg het bedrijfsverlies bijna 12 miljoen euro.

Volgens Pierre-Alexandre Billiet, CEO van kennisplatform Gondola, heeft dat vooral te maken met de vele investeringen die Lidl momenteel doet. Hij zei dat Lidl “meer en meer in de richting van een supermarkt met lage prijzen beweegt, in plaats van een klassieke discounter te blijven”. De keten investeert volgens hem in modernere winkels, sterke locaties, vernieuwingen zoals hybride vleesproducten en een uitgebreider assortiment. Zo proberen ze ook naast de huismerken, meer nationale merken te hebben. Hij noemt die omslag een soort “puberteit” van de keten, een overgangsperiode die een prijs heeft, maar duidelijk wijst op een strategische evolutie.

© Geert Dewaele

💬 Reageer hieronder
Verwacht jij dat de keuze voor een groter aanbod en meer nationale merken de juiste zet is van Lidl, zeker in vergelijking met Aldi?

Bron:
Snick, C. (15 November 2025). “De ene is aan het vervellen naar ‘supermarkt met lage prijzen’ in plaats van oerklassieke discount”: hoe gelijk zijn Aldi en Lidl nu écht? Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/economie/geld/de-ene-is-aan-het-vervellen-naar-supermarkt-met-lage-prijzen-in-plaats-van-oerklassieke-discount-hoe-gelijk-zijn-aldi-en-lidl-nu-echt/99701457.html
Lees ook bij Bouwend Ieper:
Sloop oude Lidl in Ieper afgerond, grondwerken nieuwbouw gestart – 9/05/2025
De Lidl-vestiging in Ieper wordt volledig afgebroken en vervangen door een ruimere nieuwbouw – 31/05/2024
© Geert Dewaele
© Geert Dewaele
© Geert Dewaele
© Geert Dewaele
Sint-Jacobsskerk – © Jean-Pierre Vandepitte

Ieper – De stad heeft een nieuw kerkenbeleidsplan, maar dat verliep in de gemeenteraad van maandagavond niet zonder discussie. Terwijl de stad inzet op een voorzichtige, haalbare aanpak, komt oppositiepartij Vooruit met opvallende voorstellen. Een stadsbioscoop in een kerk? Het lijkt gedurfd, maar er zou al een mogelijke investeerder zijn.

Sinds 1 januari 2025 zijn steden en gemeenten verplicht om een actueel en goedgekeurd kerkenbeleidsplan te hebben, om in aanmerking te blijven komen voor subsidies van hogere overheden. Het plan moet een gedragen langetermijnvisie bevatten voor alle parochiekerken binnen het grondgebied. In Ieper gaat het om veertien katholieke kerken, één anglicaanse en twee protestantse kerken. Vijf van de katholieke kerken zijn beschermd als monument, en één kerk heeft een beschermde toren.

Schepen Eva Ryde (Team Ieper) gaf aan dat zowel de stad als een centraal kerkbestuur stappen willen zetten in het uitwerken van het traject voor toekomstig gebruik van de parochiekerken. Samen met verschillende partijen werd een overzicht uitgewerkt.

Kritiek van de oppositie: het plan mist ambitie
Op de gemeenteraad uitte Valentijn Despeghel (Vooruit) zijn teleurstelling over het kerkenbeleidsplan. Volgens hem ontbreekt het plan aan ambitie. Hij stelde dat het plan, hoewel 90 pagina’s dik, amper vier pagina’s aan een toekomstvisie besteedt. Daardoor kan het document volgens hem bezwaarlijk een strategisch plan worden genoemd.

De toekomst van drie binnenstadskerken
Het plan schuift de Sint-Maartenskathedraal naar voren als dé centrumkerk voor de eredienst, met daarnaast ruimte voor nevenbestemming, bijvoorbeeld in de Proosdijzaal. Voor de Sint-Pieterskerk wil de stad het haalbaarheidsonderzoek uit 2020 verder uitwerken, met als doel een herbestemming tot dienstencentrum, waar De Kersecorf naartoe kan verhuizen. Voor de Sint-Jacobskerk wordt voorlopig enkel vermeld dat op termijn de mogelijkheden voor nevenbestemming of herbestemming onderzocht zullen worden.

Vooruit presenteert eigen voorstellen
Valentijn Despeghel legde verregaande voorstellen voor de drie katholieke binnenstadskerken op tafel. Hij benadrukte het belang van het koesteren en optimaal onderhouden van de Sint-Maartenskathedraal, het ‘kroonjuweel’ van de stad. Hij verwees naar het recente rapport van Monumentenwacht, dat belangrijke aandachtspunten aan het licht bracht, zoals de toestand van het betonnen binnenskelet van de torenspits, het metselwerk van de toren en het zuidportaal. Hij verwachtte van het stadsbestuur voldoende middelen vrij te maken om dit erfgoed te behouden.

Over de Sint-Pieterskerk stelde Despeghel voor om deze kerk om te vormen tot een volwaardige cultuurkerk. Hij vond het voorstel om er een dienstencentrum te vestigen tegen de conclusies van de haalbaarheidsstudie ingaan, die aangaf dat het gebouw vanwege de beschermingen niet geschikt is voor die functie. Volgens hem zijn er betere locaties in de binnenstad voor een dienstencentrum of sociaal restaurant. Despeghel zag in de Sint-Pieterskerk een kans voor méér cultuur in Ieper. Daarnaast wees hij op het lopende onderzoek naar de toekomst van de stadsschouwburg. Die staat mogelijk voor ingrijpende renovaties of vervanging. Hij vroeg zich af waar verenigingen en culturele organisaties tijdens die periode terecht kunnen. De Sint-Pieterskerk ligt centraal, beschikt over goede akoestiek en wordt nu al succesvol voor culturele activiteiten gebruikt. Met een beperkte investering zou de kerk als alternatief voor de stadsschouwburg kunnen dienen tijdens de bouwwerken, en ook op lange termijn een rol kunnen blijven spelen in het culturele landschap van de stad.

De meest verrassende piste die Despeghel aandroeg was het omvormen van de Sint-Jacobskerk tot bioscoop. Hij meldde dat er zich een mogelijke investeerder heeft aangediend die momenteel een haalbaarheidsstudie uitvoert. Omdat het een beschermd gebouw betreft, zijn ingrijpende verbouwingen uitgesloten. Via het ‘box-in-box’ principe, waarbij kleine cinemazalen in de kerkstructuur worden geplaatst, kan volgens hem toch een kwalitatieve bioscoop worden gerealiseerd met zalen van 50 tot 150 zitplaatsen. Dit zou niet alleen een nieuwe culturele trekpleister voor Ieper betekenen, maar ook een voorbeeld zijn van slimme herbestemming van erfgoed.

Schepen Ryde waarschuwt voor luchtkastelen
Schepen Eva Ryde gaf aan verrast te zijn door het bioscoopvoorstel, dat volgens haar nog niet officieel aan de stad was voorgelegd. Omdat de stad eigenaar is, vond ze het niet verstandig dat dergelijke voorstellen zomaar circuleren. Ze uitte ook haar bezorgdheid over mobiliteit als er een bioscoop in de kerk zou komen. Volgens haar moet het volledige plaatje kloppen, maar de stad staat open voor elk voorstel.

Wat de cultuurkerk betreft zag Ryde praktische bezwaren. Ze wees erop dat de Sint-Pieterskerk binnen de huidige mogelijkheden al mooi wordt ingezet voor kunst en optredens, maar als alternatief voor de stadsschouwburg was zij sceptisch. Zo ontbreekt er verwarming in de kerk, wat niet zomaar is op te lossen. Volgens haar waren de voorstellen van Despeghel niet realistisch of duurzaam op lange termijn.

Burgemeester bevestigt interesse investeerder
Valentijn Despeghel gaf aan dat hij enige tijd geleden de burgemeester had geïnformeerd over de interesse vanuit de privésector. De burgemeester had dit bevestigd. Despeghel benadrukte dat het niet de bedoeling is om een grote bioscoop te realiseren, omdat dat niet rendabel zou zijn. Een kleine stadsbioscoop zou wel mogelijk zijn, wat ook door de investeerder zo wordt gezien.

Schepen Ryde bleef voorzichtig en benadrukte dat het nog ver van haalbaarheid verwijderd is. Ze waarschuwde dat het niet verstandig is om mensen ‘ballonnetjes op te laten’, om later te moeten constateren dat het niet lukt. De voorkeur gaat uit naar een plan dat stap voor stap groeit, gericht op een realistische invulling.

Respect voor erfgoed en geloof
Nancy Six van Vlaams Belang wees op een gevoelig punt: zij gaf aan dat haar partij zeker niet akkoord zou gaan met het gebruik van de rooms-katholieke kerken door een andere godsdienst. Schepen Ryde stelde gerust dat dit niet de bedoeling is.

Ryde gaf aan dat het kerkenbeleidsplan bewust geen grote voorstellen bevat, omdat dat niet verstandig zou zijn. De stad wil stap voor stap werken aan realistische voorstellen die ook uitvoerbaar zijn.

Het debat over het Ieperse kerkenbeleid is geopend, maar voorlopig niet afgesloten. Of de Sint-Jacobskerk straks daadwerkelijk een cinemazaal wordt, blijft onduidelijk. Wel staat vast dat de toekomst van Iepers religieus erfgoed leeft en dat daarover wordt nagedacht.

Sint-Pieterskerk – © Jean-Pierre Vandepitte
Sint-Maartenskerk – © Geert Dewaele
Bronnen:
DPG Media Privacy Gate. (30 juni 2025). https://www.hln.be/ieper/nieuw-kerkenbeleidsplan-in-ieper-maak-van-sint-jacobskerk-een-stadsbioscoop-en-van-de-sint-pieterskerk-een-cultuurhuis~a3d190237/

Gheeraert, T. (1 juli 2025). Gaan we straks naar de film in de Sint-Jacobskerk? Vooruit Ieper lanceert opmerkelijke plannen voor kerken. KW.be. https://kw.be/nieuws/politiek/lokale-politiek/gemeenteraad/gaan-we-straks-naar-de-film-in-de-sint-jacobskerk-vooruit-ieper-lanceert-opmerkelijke-plannen-voor-kerken/
© Jean-Pierre Vandepitte

Ieper – De resten van de middeleeuwse burchtmuur in Ieper, recent blootgelegd tijdens archeologisch onderzoek, zijn opnieuw onder de grond verdwenen. Daarmee maakt de site plaats voor de bouw van een nieuwe Carrefour. Archeologen en Ieperlingen reageren met gemengde gevoelens.

Wie nog een glimp hoopte op te vangen van de middeleeuwse burchtmuur in Ieper, komt te laat. De archeologische resten zijn opnieuw toegedekt. Daarmee kan de langverwachte bouw van een nieuwe Carrefour op de site van start gaan.

De muur, die toebehoorde aan de historische burcht van Ieper waar tot circa 1130 de graven van Vlaanderen verbleven, werd vorig jaar ontdekt bij opgravingen op het terrein van de toekomstige supermarkt. Het betrof een uitzonderlijke vondst, die bij archeologen en erfgoedliefhebbers meteen hoge verwachtingen opwekte.

Na overleg tussen verschillende betrokken partijen – waaronder de stad Ieper, erfgoedvereniging CO7, eigenaar Jean-Marie Cardinael uit Brugge en het Agentschap Onroerend Erfgoed – werd echter beslist om de muur niet bovengronds te bewaren. De reden? De kosten voor integratie in het bouwproject zouden oplopen tot maar liefst tien miljoen euro.

Muur blijft wel intact onder de grond
In lokale kranten bevestigde Jan Decorte, archeoloog bij CO7 en nauw betrokken bij het project, dat de muur vóór het opnieuw begraven nog zorgvuldig werd behandeld. Volgens hem werd die bestreken met kalkmateriaal, vervolgens afgedekt met zand, plastic en een grindbed om het water goed te laten wegvloeien. Die werkwijze werd aangeraden door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium.

De opgravingssite is intussen volledig aangevuld. Decorte gaf aan te vermoeden dat de grondwerken voor de bouw nu snel zullen starten. Zelf was hij een uitgesproken voorstander van publieke toegankelijkheid van de muur, maar erkende dat er niets meer aan te doen viel. Wel stelde hij nog voor om foto’s van de muur een plaats te geven in de nieuwe Carrefour, en er wordt volgens hem ook bekeken hoe op de plek een infobord kan komen.

Daarnaast gaf hij aan dat er gesprekken moeten worden opgestart met de eigenaar over de talrijke mooie vondsten die bij de opgravingen zijn gedaan – waaronder veel middeleeuwse insignes – in de hoop dat die een plaats krijgen in het Yper Museum. Hij wees erop dat er verder moet worden nagedacht over hoe deze vondst publiek ontsloten kan worden en wie daarin mee partner wil zijn. Volgens hem kan dat gaan van de Ieperse musea tot Vlaanderen of de provincie. Ook vond hij dat een visueel element in de Carrefour, zoals foto’s van de vondsten, waardevol zou zijn. Al die gesprekken moesten echter nog beginnen.

Begraving is een “afweging in het algemeen belang”
Burgemeester Katrien Desomer (Team Ieper) gaf aan de beslissing tot begraving mee te hebben verdedigd. Volgens haar wordt de burchtmuur op deze manier gewaarborgd voor de toekomst door hem in de Ieperse klei te bewaren, zodat hij intact blijft voor de komende generaties. Ze liet weten dat ze er vele weken in had meegeleefd. Als Ieperling vond ze het spijtig en gaf ze aan er zelfs emotioneel van te worden. Maar als burgemeester, en in het licht van het algemeen belang, kon ze zich verzoenen met de beslissing.

Volgens haar had het geen zin om andere projecten uit te stellen om de financiering van de burchtmuur mogelijk te maken. Ze wees erop dat de uitdagingen in de stad groot zijn, ook op vlak van erfgoed en toerisme. Daarbij verwees ze naar onder meer de vernieuwing van het In Flanders Fields Museum en de instandhouding van het zichtbaar erfgoed zoals kerkgebouwen.

Heemkring brengt burchtverhaal in detail
Wie dieper wil graven in het verhaal van de Ieperse burcht, kan binnenkort terecht bij heemkring Iepers Kwartier. Daar verschijnt binnen enkele weken een uitgebreid artikel van Frederik Vandenbroucke. De bijdrage telt achttien pagina’s, is rijkelijk geïllustreerd en behandelt onder meer de vroege geschiedenis van Ieper, de kroniekschrijvers die over de burcht schreven, het archeologisch vooronderzoek en de eigenlijke opgraving. Ook wordt ingegaan op de merkwaardige vondsten van metaaldetectoristen, de gebruikte dateringsmethodes en de beslissing tot bescherming in situ.

Het nummer kost 8 euro voor niet-abonnees en is te verkrijgen via fred.vandenbroucke@telenet.be of dagbladhandel Depuydt.

Hoewel de muur voorlopig weer onder de Ieperse bodem verdwijnt, leeft het verhaal voort – in publicaties, foto’s en hopelijk binnenkort in het museum.

© Jean-Pierre Vandepitte
© Jean-Pierre Vandepitte
Lees ook:
Burcht van Ieper wordt opnieuw begraven: supermarkt en appartementen kunnen gebouwd worden – 09/05/2025
Archeologen ontdekken resten van middeleeuws grafelijk domein op de terreinen van de Carrefour – 31/03/2025
Binnenkort afbraak van het pand met Carrefour Market op de Leet; daarna komt nieuwbouw – 18/08/2024
Bronnen:
DPG Media Privacy Gate. (26 juni 2025). https://www.hln.be/ieper/middeleeuwse-burchtmuur-in-ieper-zit-weer-onder-de-grond-hopelijk-krijgt-de-vondst-toch-een-plekje-in-de-carrefour~a5a63438/?cb=618b1410-6967-4342-a1a2-9edcdd3cebf3&auth_rd=1

Pattyn, T. (26 juni 2025). Burcht van Ieper is begraven, bouw supermarkt kan beginnen: “Het zou goed zijn als er iets visueel komt in de Carrefour.” Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/regio/west-vlaanderen/burcht-van-ieper-is-begraven-bouw-supermarkt-kan-beginnen-het-zou-goed-zijn-als-er-iets-visueel-komt-in-de-carrefour/74177286.html

De archeologische vondst – © Geert Dewaele

Ieper – Op het terrein van de gesloopte Carrefour op het Vandepeereboomplein hebben archeologen de resten van een middeleeuws domein ontdekt dat tot de 12e eeuw een verblijfplaats was voor de Graaf van Vlaanderen. Hier moeten binnenkort een nieuw warenhuis en nieuwe appartementen verschijnen. Group Van Vooren, met ondersteuning van Hembyse Archeologie, voert hier sinds januari 2025 opgravingen uit.

De ontdekking betreft een aarden wal met een muur en een gracht. Het gaat om een kunstmatige heuvel van opgehoopte aarde met een brede gracht eromheen, in de archeologische wereld bekend als een ‘motte’. Bij zo’n motte was er vaak nog een tweede gracht rond een vaak iets groter terrein, waar een kapel stond en andere gebouwen (zoals een graanschuur) om de handel en wandel van de graaf te ondersteunen, het zogenaamde neerhof. In Ieper is dat het terrein rond de Sint-Maartenskathedraal. Nu is er dus bij de opgraving een deel van de mottegracht en de motte blootgelegd.

De verdedigingsgracht heeft een breedte van zo’n 15 meter. Interessant is de vondst van een muur in ijzerzandsteen van anderhalve meter dik met steunberen, op de grens van de gracht en de motte. Mogelijk gaat het om de fundering van de verdedigingsmuur rond de woonplaats van de graaf. Verder werden nog enkele houten palen blootgelegd, wellicht overblijfselen van een ophaalbrug over de gracht naar de kapel.

Schets hoe de vondst er zou kunnen hebben uitgezien (met hulp van AI)

Deze resten werpen nieuw licht op de ontstaansgeschiedenis van de stad. Het is voor het eerst dat resten zo dicht bij het ontstaan van Ieper opgegraven werden.
De verwachtingen van de opgravingen waren hooggespannen. Uit schaarse historische bronnen uit de 14de eeuw is geweten dat voor de ingang van de Sint-Maartenskathedraal er sprake was van een ‘wal’ en een ‘mote’. Het straatje naast het opgravingsterrein heet nog altijd het Wallestraatje. Dit is een verwijzing naar het grafelijk domein, waaruit later de grootstad Ieper zou groeien.

De opgravingen tonen hoe Ieper in de middeleeuwen na Brugge en Gent de belangrijkste stad van ons graafschap was en een van de grootste industriesteden van Europa. De graaf van Vlaanderen had in verschillende steden een residentie, met ook domeinen in Kortrijk, Veurne en Rijsel. Het grafelijk domein verplaatste zich in de loop van de 12de eeuw (ca 1127) naar het Zaalhof. Na de opgave van het domein in de 12de eeuw (na het vertrek van de Graaf van Vlaanderen werd deze dus nog lange tijd gebruikt), werd deze in verschillende fasen opgevuld: er was een definitieve afbraak op het einde van de 13de eeuw, in de bovenste lagen werden woningen opgegraven die voorlopig te dateren zijn van de 15de tot de 19de eeuw.

Er werden ook nog heel wat interessante artefacten gevonden, zoals munten, gespfragmenten, speelgoed en insignes uit verschillende periodes. Ze geven een mooi beeld van het dagelijkse leven van de Ieperling in die vroege periode van de stad.
Met deze vondsten wordt nog maar eens aangetoond dat archeologen niet alleen louter voorwerpen opgraven, maar dat ze ook de puzzelstukjes leggen in een groter verhaal.

Omdat deze vondst wellicht de belangrijkste is die ooit in Ieper werd gedaan, gaan meer en meer stemmen op om deze ontdekking te bewaren en zichtbaar te maken. Het stadsbestuur is alvast voorstander van het behouden van de site. Men wil zelfs de omliggende percelen beschermen, daarvoor wordt een beschermingsdossier opgestart om toekomstige ingrepen te kunnen onderzoeken of vrijwaren. Eerder lukte het niet om de blootgelegde kaaimuren van de Ieperlee op de Leet te behouden. Er is inmiddels afgesproken dat de archeologen, dankzij de constructieve houding van de bouwheer, nog enkele weken verder kunnen werken.

Bouwheer is Bruggeling Jean-Marie Cardinael. Zijn overgrootvader had hier begin vorige eeuw een zeepwinkel, die tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig werd verwoest. Zijn grootvader heeft er daarna winkels gebouwd. In de periode van de Tweede Wereldoorlog was in het pand een metaalwarenhuis gevestigd, samen met een verfwinkel genaamd ‘In de Ster’. Zijn vader bouwde er een warenhuis dat dus nu aan vernieuwing toe was.

Wat de bewaring betreft zijn er drie opties, waarbij de financiën waarschijnlijk een grote rol gaan spelen: in een eerste optie blijven de resten in de ondergrond en zal er behalve de vondsten in een museum, niets meer te zien zijn. Optie twee is een ondergrondse kelder waar de muren nog te zien zijn met eventueel een glazen plaat in de nieuwe winkel. In de derde optie komt de winkel er niet en wordt de site omgevormd tot een park met een stuk gracht waar dan het middeleeuwse verhaal kan worden verteld. Ondertussen is er overleg met de stad, de Vlaamse overheid en de eigenaar.

Het was de bedoeling om na de sloop een nieuw warenhuis en appartementen te bouwen. Er werd al een contract getekend met Carrefour, die zo snel mogelijk op deze locatie terug willen keren.

Ondertussen is de publieke belangstelling enorm: er werden verschillende opendeurdagen georganiseerd, waar honderden mensen op afkwamen. De opgravingen werden ook besproken in de Ieperse gemeenteraad.

Van het gesloopte gebouw blijft enkel nog de gevel over – © Geert Dewaele
Het vroegere gebouw van Carrefour – © Geert Dewaele
Bronnen:
Archeologen leggen middeleeuwse motte bloot. (27 maart 2025). Stad Ieper. https://www.ieper.be/middeleeuwse-motte
Lees ook:
Binnenkort afbraak van het pand met Carrefour Market op de Leet; daarna komt nieuwbouw – 18/08/2024
Absolute aanraders:
Ivanvanherpe_Nwlitv. (n.d.). De Grote Kroniek van Ieper – De dag-aan-dag geschiedenis van een stad. Copyright De Grote Kroniek Van Ieper – All Rights Reserved. https://ieperkroniek.com/

Homepage. HEEMKRING IEPERS KWARTIER. https://iepers-kwartier.be/
De lidmaatschapsbijdrage voor het jaar 2025 bedraagt € 20 voor gewone leden en € 25 voor steunende leden.
Dit bedrag kan gestort worden op het rekeningnummer BE30 0682 4915 2611 (BIC: GKCCBEBB) van Heemkring Iepers Kwartier, Huysstraat 12, 8902 Zillebeke.